100 lat wspierania rozwoju Polski

Co łączy rozwój infrastruktury, przemysłu i przedsiębiorczości z ochroną zdrowia, bezpieczeństwem strategicznym czy mieszkalnictwem i spójnością społeczną? Te wszystkie obszary leżą w zainteresowaniu Banku Gospodarstwa Krajowego.

W 2024 r. mija 100 lat od założenia Banku Gospodarstwa Krajowego, polskiego banku rozwoju – jedynej takiej instytucji w kraju. Historia banku jest nierozerwalnie spleciona z historią gospodarczą Polski, a jej ostatnie 100 lat było niezwykle dramatyczne. II Wojna Światowa, okres komunizmu i rozpoczęte w 89. roku zmiany demokratyczne, zakończone wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W ciągu ostatnich 30 lat Polska osiągnęła niekwestionowany sukces gospodarczy, a BGK dołożył do tego swoją cegiełkę.

Misją banku, która nie zmieniła się od wieku, jest wsparcie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Jak bank to robi? BGK realizuje programy i udziela finansowań, które wpływają m.in. na tworzenie miejsc pracy, budowę mieszkań, rozwój infrastruktury, poprawę jakości powietrza czy powstawanie nowych instalacji OZE. BGK, poprzez współpracę z biznesem, sektorem publicznym i instytucjami finansowymi, odpowiada na potrzeby gospodarcze oraz podejmuje inicjatywy promujące zrównoważony rozwój.

BGK działa przez model biznesowy, który skupia się na 8 obszarach: infrastruktura, transport i logistyka; rozwój przemysłu; rozwój przedsiębiorczości; mieszkalnictwo; ochrona zdrowia; spójność społeczna i terytorialna; finanse publiczne oraz bezpieczeństwo strategiczne. Programy banku oprócz tego, że wspierają tworzenie miejsc pracy, dostęp do mieszkań i czystego powietrza, pomagają budować przestrzeń dla osób z niepełnosprawnościami, zwiększać efektywność edukacji, rozwijać kulturę, sport i prowadzić działania proekologiczne. Przyjrzyjmy się niektórym programom modelu biznesowego banku.

Infrastruktura, transport i logistyka to koła zamachowe gospodarki

Słabo rozwinięta infrastruktura jest jedną z istotnych barier rozwojowych. Z drugiej strony dostęp do dróg szybkiego ruchu czy kolei, ale też stabilne dostawy energii gwarantowane przez zmodernizowane sieci energetyczne, to elementy przyciągające nowe inwestycje. Po to, by wyprodukowane towary mogły zostać wysłane w świat, potrzebna jest nowoczesna infrastruktura portowa. Obecnie 77 proc. handlu zagranicznego UE jest obsługiwane przez transport morski. To pokazuje, że porty morskie są prawdziwym oknem do globalnego obrotu gospodarczego. Można powiedzieć, że wydajna infrastruktura, ta lokalna i ta o znaczeniu krajowym, jest prawdziwym kołem zamachowym rozwoju gospodarki. Dlatego BGK finansuje projekty infrastrukturalne: od budowy nowych dróg po rozbudowę portów morskich.

Przykładem inwestycji w infrastrukturę, która ma znaczenie dla całej polskiej gospodarki, jest Baltic Hub – kontenerowy terminal gdańskiego portu. Baltic Hub został uruchomiony w 2007 r., jednak jego przepustowość szybko się wyczerpała. Gdy BGK sfinansował jego rozbudowę, w porcie przybyło ponad 700 m głęboko wodnego nabrzeża portowego, zbudowany został plac składowy o powierzchni 38 ha i zainstalowane suwnice do rozładunku kontenerów. Dzięki inwestycjom port w Gdańsku systematycznie rozbudowuje swój potencjał. W 2023 r. przez Gdańsk przeszło 81 mln ton towarów, w tym w Baltic Hub przeładowano ponad 2 mln TEU (kontener 20 stopowy). Gdańsk został największym portem na Bałtyku i wszedł do pierwszej dziesiątki morskich portów UE. Porty morskie to nie tylko handel międzynarodowy. Baltic Hub zatrudnia ponad 1200 osób, jest więc dużym pracodawcą w regionie. Nie bez znaczenia jest też fakt, że tylko w 2023 r. firma wygenerowała 12 mld wpływów podatkowych do polskiego budżetu z tytułu podatku VAT, akcyzy i ceł.

Bezpieczeństwo strategiczne Polski

Energetyka to fundament bezpieczeństwa strategicznego Polski. Jednocześnie dostęp do taniej energii jest jednym z ważnych warunków rozwoju. Pomimo, że w Polsce od kilku lat trwa transformacja energetyczna, to nadal w naszym miksie energetycznym dominuje prąd produkowany z węgla. To niekorzystna sytuacja, ponieważ energetyka węglowa jest przysłowiową ślepą uliczką. Nie dość, że emituje olbrzymie ilości CO2 do atmosfery, to jest jeszcze obciążona opłatami klimatycznymi i podatna na światowe kryzysy surowcowe. Dlatego oprócz energii jądrowej rodzima gospodarka pilnie potrzebuje nowych instalacji OZE, w tym farm wiatrowych.

W 2023 r. ok. 13 proc. prądu wyprodukowanego w Polsce pochodziło z wiatru, podczas gdy to źródło energii przyniosło Unii Europejskiej aż 19 proc. energii elektrycznej. Aby wypełnić unijne cele klimatyczne, potrzeba rocznie 30 GW nowych mocy. Możemy się więc spodziewać dalszego, dynamicznego rozwoju sektora i zwiększania liczby turbin wiatrowych w kraju.

Dlatego BGK w programie Bezpieczeństwo strategiczne udziela finansowania na rozwój odnawialnych źródeł energii. Przykładem takiej inwestycji jest farma Kazimierz Biskupi. To kluczowa inwestycja na terenach pogórniczych Wielkopolski Wschodniej, zdegradowanych dekadami eksploatacji odkrywkowych węgla brunatnego. Farma składa się z 7 turbin wiatrowych o łącznej mocy 17,5 MW, co przekłada się na ok. 60 Gwh rocznej produkcji energii. Taka ilość energii pozwoli na zasilenie miejscowości zamieszkanych przez blisko 90 tysięcy osób.

W Polsce brakuje mieszkań

Pomimo, że w ostatnich pięciu latach oddawano do użytkowania ponad 220 tys. mieszkań rocznie, to nadal potrzeby mieszkaniowe w Polsce wciąż są bardzo duże. Deficyt dotyczy nie tylko liczby mieszkań, ale także ich jakości. Wiele mieszkań w Polsce nie zapewnia odpowiedniego standardu życia. Z Narodowego Spisu Powszechnego wynika, że ponad 1,5 mln mieszkań czy domów w Polsce nie ma łazienki, a 1,2 mln nie ma toalety. To jedno z najważniejszych wyzwań społecznych, a także bariera rozwojowa, szczególnie dla mniejszych miejscowości. Jednocześnie dane ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego wskazują, że pustostany stanowią 12 proc. budynków w kraju. Dlatego szansą na poprawienie dostępności mieszkań są inwestycje w zaniedbanych częściach miast.

Przykładem wykorzystania potencjału pustostanów są oddane do użytku budynki TBS w Głogowie, gdzie wyremontowano opuszczone przez wojsko budynki koszar. Powstały 64 mieszkania o łącznej powierzchni blisko 2,7 tys. m kw. Dodatkowo 683 m kw. piwnic.

Inwestycja była możliwa dzięki dofinansowaniu z Funduszu Dopłat, którego dysponentem jest Minister Rozwoju i Technologii. TBS korzystał też z udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego kredytu preferencyjnego SBC (społeczne budownictwo czynszowe). Opisana inwestycja nie była odosobnionym przypadkiem. W ciągu ostatnich 3 lat BGK przyznał z Funduszu Dopłat 4 mld 156 mln zł dofinansowania na budowę 23,7 tys. mieszkań, a także udzielił ponad 780 mln zł preferencyjnych kredytów SBC na budowę 5,7 tys. lokali.

Stawiamy na rozwój przedsiębiorczości

Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) generują prawie połowę polskiego PKB, są więc kluczowe dla gospodarczego rozwoju naszego kraju. Jednocześnie Polska ma najmniej w całej Unii Europejskiej firm w przeliczeniu na jednego mieszkańca, co pokazuje, że istnieje jeszcze duża przestrzeń dla działalności MŚP. Dlatego ważne jest zmniejszanie barier w powstawaniu nowych firm i stwarzanie dla nich optymalnych warunków do rozwoju. Służą temu takie projekty jak Podkarpacki Park Biznesowy, który powstał dzięki finansowaniu udzielonemu przez BGK. Zadaniem parków biznesowych jest stworzenie kompletnego otoczenia biznesowego w jednym miejscu: biur, powierzchni wystawienniczych, zaplecza magazynowego, konferencyjnego, punktów usługowych. A to wszystko w sąsiedztwie węzłów komunikacyjnych. Ich przewagą nad konwencjonalnymi biurami są choćby niższe koszty najmu, które wynikają z położenia poza centrami miast.

Podkarpacki Park Biznesowy to 4-kondygnacyjny kompleks biurowo-usługowy, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Obiekt składa się z części usługowej i 21 biur o powierzchni od 10 do 200 mkw. Biurowiec położony jest tuż obok budynków Inkubatora Technologicznego, w którym znajduje się Podkarpackie Centrum Nauki „Łukasiewicz” i Centrum Wystawienniczo-Kongresowe G2A Arena. Projekt uzupełnia więc gospodarczy ekosystem wokół Rzeszowa. Inwestycje w otoczenie biznesowe już przynoszą efekty. W tutejszych zakładach produkcyjnych i halach logistycznych pracuje ponad 7,5 tys. osób.

Przemysł potrzebuje innowacji

Sektor przemysłowy wypracowuje 27 proc. polskiego PKB i generuje ponad 30 proc. miejsc pracy. To pokazuje jego znaczenie dla całej gospodarki. Bolączką rodzimego przemysłu jest niska innowacyjność na tle innych państw Unii Europejskiej. To poważny problem, ponieważ Polska – jeżeli chce uniknąć pułapki średniego rozwoju – powinna przestać konkurować niskimi kosztami produkcji. Dlatego Bank Gospodarstwa Krajowego wspiera wzmacnianie produktywności i innowacyjności polskiego przemysłu.

Jednym z przedsiębiorstw, które skorzystało z finansowania udzielonego przez BGK jest firma SaMasz z Podlasia. 40 lat temu firma zaczynała od produkcji w wynajętym garażu, dziś jest obecna na 70 rynkach i oferuje 300 różnych maszyn m.in. dla rolnictwa. Zakład ewoluuje w kierunku inteligentnej fabryki. SaMasz już dziś wykorzystuje sztuczną inteligencję, chmury obliczeniowe, internet rzeczy i automatyzację procesów. Takie inwestycje wpisują się w założenia przemysłu 4.0. Bank wsparł budowę ośrodka badawczo-rozwojowego opracowującego prototypy, nowe technologie i procesy technologiczne, które są podstawą innowacji.

Innym przykładem inwestycji banku w rozwój przemysłu jest budowa pierwszego w Polsce pionowego ośrodka uprawy roślin przez firmę SIEJESIE. Farma zajmuje obszar zaledwie 550 mkw., ale dzięki temu, że rozmieszczona jest na 12 poziomach, efektywna powierzchnia uprawowa wynosi aż 2600 mkw., czyli tyle, co 1,4 ha tradycyjnej szklarni.

Farmy wertykalne to jeden z obiecujących kierunków rozwoju produkcji żywności. Dzięki izolacji od otoczenia uprawy zużywają mniej zasobów naturalnych, w tym wody, niż tradycyjne rolnictwo. Oświetlenie LED umożliwia odzysk ciepła, a zamknięty obieg hydroponiczny pozwala na sterowanie pożywkami w uprawie. Wszystko to daje idealne warunki wzrostu roślin, gwarantuje powtarzalny produkt i skraca okres produkcji, a co najważniejsze – rośliny są wolne od pestycydów.

Albo Polska będzie rozwijać się równomiernie, albo nie będzie rozwijać się wcale

Dysproporcje w rozwoju sprawiają, że mniejsze miasta są mniej atrakcyjne i oferują niższą jakość życia w porównaniu do większych ośrodków. Wynika to w dużej mierze z braku inwestycji, co przekłada się na ograniczoną liczbę miejsc pracy i jest jedną z przyczyn wyludniania się małych i średnich miast. Oprócz miejsc pracy, z punktu widzenia mieszkańca, ważną rolę odgrywa m.in. infrastruktura, dostęp do usług i rozrywki. W mniejszych miastach jest zbyt mało obiektów sportowych, brakuje też dbałości o integrację, spójność przestrzenną i niesztampowe zagospodarowanie terenu. A przecież miasto przyjazne powinno być miejscem wygodnym do życia i integrującym mieszkańców.

BGK jako bank rozwoju wspiera projekty, które wpływają na zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy. Dlatego udziela finansowania m.in. na budowę obiektów sportowych. Jedną z takich inwestycji jest otwarty w 2023 r. Zagłębiowski Park Sportowy w Sosnowcu. Ten nowoczesny obiekt oferuje w pełni wyposażony stadion piłkarski z zadaszoną trybuną oraz dwie areny sportowe: halę z wielofunkcyjnym boiskiem oraz całoroczny stadion zimowy.

Na stadionie zimowym znajduje się lodowisko z trybuną dla prawie 2,5 tys. kibiców, są zaplecza sanitarne i gastronomiczne, szatnie dla pierwszej drużyny oraz sekcji młodzieżowych i uczniowskich klubów sportowych. Jest to więc miejsce, które służy zawodowym sportowcom, kibicowaniu, jak również uprawianiu amatorskiego sportu, miejsce spotkań, integracji i rozrywki. Między dwiema najliczniej zamieszkanymi dzielnicami miasta powstał niepowtarzalny i jednocześnie jedyny tego typu kompleks w Polsce. W jednym miejscu znajdują się obiekty, które spełniają wymogi polskich i międzynarodowych federacji sportowych, infrastruktura sportu amatorskiego i obiekty rozrywkowe.